ကမ္ဘာ့ခြင်များနေ့

ဩဂုတ်လ 20 ရက်နေ့သည် ကမ္ဘာ့ခြင်များနေ့ဖြစ်ပြီး ခြင်များသည် ရောဂါကူးစက်မှု၏ အဓိက ပိုးမွှားများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ကြောင်း လူများအား သတိပေးသည့်နေ့ဖြစ်သည်။

1897 ခုနှစ် ဩဂုတ်လ 20 ရက်နေ့တွင် ဗြိတိသျှ အဏုဇီဝဗေဒပညာရှင် Ronald Ross (1857-1932) က သူ၏ဓာတ်ခွဲခန်းတွင် ခြင်များသည် ငှက်ဖျားပိုးများဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ပြီး ငှက်ဖျားရောဂါကို ရှောင်ရှားရန် ထိရောက်သောနည်းလမ်းကို ညွှန်ပြခဲ့သည်- ခြင်ကိုက်မခံရအောင် ဝေးဝေးနေပါ။ထိုအချိန်မှစ၍ ကမ္ဘာ့ခြင်များနေ့ကို ငှက်ဖျားရောဂါနှင့် အခြားခြင်မှပေါက်ဖွားသောရောဂါများအကြောင်း အများပြည်သူသိရှိစေရန်အတွက် နှစ်စဉ်သြဂုတ်လ (၂၀)ရက်နေ့ကို ကျင်းပခဲ့ပါသည်။

ခြင်ကိုက်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပွားရသော အဓိကကူးစက်ရောဂါများကား အဘယ်နည်း။

ငှက်ဖျားရောဂါ ၀၁

ငှက်ဖျားရောဂါသည် Anopheles ခြင်ကိုက်ခံရခြင်း သို့မဟုတ် ငှက်ဖျားပိုးသယ်ဆောင်သူ၏သွေးကို သွင်းခြင်းမှတစ်ဆင့် ငှက်ဖျားကပ်ပါးပိုးများ ကူးစက်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော အင်းဆက်ပိုးကူးစက်မှုဖြစ်သည်။ရောဂါကို အချိန်အခါအလိုက် ပုံမှန်တိုက်ခိုက်ခြင်း၊ တစ်ကိုယ်လုံး ချမ်းတုန်ခြင်း၊ အဖျားတက်ခြင်း၊ hyperhidrosis၊ ကာလရှည် အကြိမ်များစွာ တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် သွေးအားနည်းခြင်းနှင့် သရက်ရွက်ကြီးခြင်းတို့ကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။

ကမ္ဘာ့လူဦးရေ၏ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်သည် ငှက်ဖျားရောဂါဖြစ်ပွားရာဒေသများတွင် နေထိုင်လျက်ရှိပြီး တစ်ကမ္ဘာလုံးတွင် ငှက်ဖျားပျံ့နှံ့မှုနှုန်းမှာ မြင့်မားနေဆဲဖြစ်သည်။ငှက်ဖျားရောဂါသည် အာဖရိကတိုက်တွင် အဆိုးရွားဆုံးရောဂါအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိနေကာ ငှက်ဖျားရောဂါဖြစ်ပွားရာဒေသများတွင် နေထိုင်သူ သန်း 500 ခန့်ရှိပြီး ယင်းတို့အနက် 90 ရာခိုင်နှုန်းသည် အာဖရိကတိုက်တွင်ဖြစ်ပြီး နှစ်စဉ် လူပေါင်း 2 သန်းကျော် ရောဂါကြောင့် သေဆုံးနေရဆဲဖြစ်သည်။အရှေ့တောင်အာရှနှင့် ဗဟိုအာရှတို့သည်လည်း ငှက်ဖျားရောဂါဖြစ်ပွားရာဒေသများဖြစ်သည်။ငှက်ဖျားရောဂါသည် အလယ်ပိုင်းနှင့် တောင်အမေရိကတို့တွင် ဖြစ်ပွားနေဆဲဖြစ်သည်။

ငှက်ဖျားရောဂါ အမြန်စမ်းသပ်နည်း မိတ်ဆက်။

Malaria Pf Antigen လျင်မြန်သောစစ်ဆေးမှုသည် လူ့သွေးနမူနာများတွင် Plasmodium falciparum (Pf) တိကျသောပရိုတင်း၊ histidine ကြွယ်ဝသောပရိုတင်း II (pHRP-II) ကို အရည်အသွေးပိုင်းအရ စစ်ဆေးရန်အသုံးပြုသည့် ဘေးထွက်စီးဆင်းမှု ခရိုမာတိုဂရိုမာတီဂရိုအက်ဆေးတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ကိရိယာကို စစ်ဆေးမှုအဖြစ်နှင့် ပလပ်စမိုဒီယမ်ကူးစက်မှုကို ရောဂါရှာဖွေခြင်း၏ နောက်ဆက်တွဲအဖြစ် အသုံးပြုရန် ရည်ရွယ်ပါသည်။Malaria Pf Antigen ကိုအသုံးပြု၍ လျင်မြန်စွာစမ်းသပ်ထားသော ဓာတ်ပြုနမူနာမှန်သမျှကို အခြားစမ်းသပ်မှုနည်းလမ်းများနှင့် လက်တွေ့တွေ့ရှိချက်များကို အသုံးပြု၍ အတည်ပြုရပါမည်။

ငှက်ဖျားရောဂါ အမြန်စမ်းသပ် ထုတ်ကုန်များကို အကြံပြုထားသည်-

Filariasis ၀၂

Filariasis သည် လူ၏ lymphatic တစ်ရှူးများ၊ အရေပြားအောက်တစ်ရှူး သို့မဟုတ် serous cavity ကပ်ပါးပိုးကြောင့်ဖြစ်သော ကပ်ပါးရောဂါတစ်မျိုးဖြစ်သည်။၎င်းတို့အနက် မလေးခြေထောက်ရောဂါ၊ Bancroft filariasis နှင့် lymphatic filariasis တို့သည် ခြင်များနှင့် နီးစပ်ပါသည်။ရောဂါသည် သွေးစုပ်ပိုးမွှားများမှ ကူးစက်သည်။filariasis ၏ လက္ခဏာများနှင့် လက္ခဏာများသည် filariasis ၏တည်နေရာပေါ်မူတည်၍ ကွဲပြားသည်။အစောပိုင်းအဆင့်သည် အဓိကအားဖြင့် lymphangitis နှင့် lymphadenitis ဖြစ်ပြီး နှောင်းပိုင်းအဆင့်သည် lymphatic obstruction ကြောင့်ဖြစ်သော ရောဂါလက္ခဏာများနှင့် လက္ခဏာများဆက်တိုက်ဖြစ်သည်။လျင်မြန်သောစစ်ဆေးမှုသည် အဓိကအားဖြင့် သွေး သို့မဟုတ် အရေပြားတစ်ရှူးရှိ microfilaria ကိုရှာဖွေတွေ့ရှိခြင်းအပေါ် အခြေခံသည်။Serological စစ်ဆေးခြင်း- သွေးရည်ကြည်ရှိ filarial antibodies နှင့် antigens များကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခြင်း။

filarial လျင်မြန်စွာစမ်းသပ်ခြင်းအတွက်နိဒါန်း-

filarial Rapid diagnostic test သည် သွေးနမူနာတွင် တိကျသော ပဋိပစ္စည်း သို့မဟုတ် အန်တီဂျင်များကို ထောက်လှမ်းခြင်းဖြင့် 10 မိနစ်အတွင်း filarial ပိုးကူးစက်မှုကို ရှာဖွေတွေ့ရှိနိုင်သည့် immunochromatography နိယာမအပေါ် အခြေခံသည့် စမ်းသပ်မှုဖြစ်သည်။သမားရိုးကျ microfilaria အဏုကြည့်မှန်ဘီလူးနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက filaria ၏ လျင်မြန်သော ရောဂါရှာဖွေတွေ့ရှိမှုသည် အောက်ပါ အားသာချက်များ ရှိပါသည်။

1. သွေးစုဆောင်းချိန်ကို ကန့်သတ်မထားဘဲ ညအချိန်တွင် သွေးနမူနာကောက်ယူရန် မလိုအပ်ဘဲ အချိန်မရွေး စစ်ဆေးနိုင်ပါသည်။

2. ရှုပ်ထွေးသော စက်ကိရိယာများနှင့် ကျွမ်းကျင်ဝန်ထမ်းများ မလိုအပ်ပါ၊ စစ်ဆေးမှုကတ်ထဲသို့ သွေးကို ရိုးရှင်းစွာထည့်ကာ ရလဒ်ကို ဆုံးဖြတ်ရန် အရောင်ဝိုင်းရှိမရှိ စောင့်ကြည့်ပါ။

3. အခြားကပ်ပါးပိုးဝင်ခြင်းမှ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခြင်းမရှိဘဲ၊ ၎င်းသည် မတူညီသော filarial infections အမျိုးအစားများကို တိကျစွာခွဲခြားနိုင်ပြီး ရောဂါပိုး၏အဆင့်နှင့် အဆင့်ကို ဆုံးဖြတ်ပေးနိုင်ပါသည်။

4. ၎င်းကို အစုလိုက်အပြုံလိုက် စစ်ဆေးခြင်းနှင့် ပျံ့နှံ့မှုကို စောင့်ကြည့်ခြင်းအပြင် ကြိုတင်ကာကွယ်ရေး ဓာတုကုထုံး၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုကို အကဲဖြတ်ခြင်းအတွက် ၎င်းကို အသုံးပြုနိုင်သည်။

Filariasis လျင်မြန်သောစမ်းသပ်ထုတ်ကုန်များအကြံပြုထားသည်

သွေးလွန်တုပ်ကွေး ၀၃

သွေးလွန်တုတ်ကွေးရောဂါသည် သွေးလွန်တုတ်ကွေးဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကြောင့် ဖြစ်ပွားသော ပြင်းထန်သော အင်းဆက်ပိုးမွှားများမှ ကူးစက်သော ကူးစက်ရောဂါဖြစ်ပြီး Aedes ခြင်ကိုက်ခံရခြင်းကြောင့် ကူးစက်ခြင်းဖြစ်သည်။ကူးစက်ရောဂါသည် အထူးသဖြင့် အရှေ့တောင် အာရှ၊ အနောက်ပစိဖိတ်ဒေသ၊ အမေရိကတိုက်၊ မြေထဲပင်လယ် အရှေ့ပိုင်းနှင့် အာဖရိကတို့တွင် အဓိကအားဖြင့် ကူးစက်ရောဂါဖြစ်သည်။

သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ၏ အဓိက လက္ခဏာများမှာ ရုတ်တရက် အဖျားကြီးခြင်း၊ သုံးဆနာကျင်ခြင်း (ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ မျက်စိနာခြင်း၊ ယေဘုယျအားဖြင့် ကြွက်သားနှင့် အရိုးနာကျင်ခြင်း)၊ "triple red syndrome" (မျက်နှာ၊ လည်ပင်းနှင့် ရင်ဘတ်တို့တွင် နီမြန်းခြင်း) နှင့် အဖုများ ( conongestive rash သို့မဟုတ် )၊ လက်ဖျားများနှင့် နှာမောင်း သို့မဟုတ် ဦးခေါင်းနှင့် မျက်နှာတို့တွင် သွေးထွက်ခြင်းအစက်အပြောက်များ)။“သွေးလွန်တုပ်ကွေးဗိုင်းရပ်စ်နှင့် COVID-19 ကိုဖြစ်စေသောဗိုင်းရပ်စ်သည် အစောပိုင်းတွင် အလားတူလက္ခဏာများကို ဖြစ်စေနိုင်သည်” ဟု US Centers for Disease Control (CDC) ဝက်ဘ်ဆိုဒ်အရ သိရသည်။

သွေးလွန်တုတ်ကွေးရောဂါသည် နွေရာသီနှင့် ဆောင်းဦးရာသီတွင် ဖြစ်ပွားလေ့ရှိပြီး ယေဘူယျအားဖြင့် နှစ်စဉ် မေလမှ နိုဝင်ဘာလအထိ မြောက်ဘက်ကမ္ဘာခြမ်းတွင် အဖြစ်များလေ့ရှိပြီး Aedes ခြင်ပေါက်ပွားရာသီဖြစ်သည်။သို့သော်လည်း မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း ကမ္ဘာကြီးပူနွေးလာမှုကြောင့် အပူပိုင်းနှင့် အပူပိုင်းဒေသနိုင်ငံအများအပြားတွင် သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ အစောပိုင်းနှင့် တိုးချဲ့ကူးစက်မှုအန္တရာယ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။

သွေးလွန်တုတ်ကွေး အမြန်စမ်းသပ်နည်း နိဒါန်း-

Dengue IgG/IgM Rapid assay သည် လူ၏သွေးရည်ကြည်၊ ပလာစမာ သို့မဟုတ် သွေးတစ်ခုလုံးရှိ သွေးလွန်တုပ်ကွေးဗိုင်းရပ်စ် IgG/IgM ပဋိပစ္စည်းများကို အရည်အသွေးပိုင်းအရ ရှာဖွေရန်အသုံးပြုသည့် ဘေးထွက်စီးဆင်းမှု chromatography immunoassay တစ်ခုဖြစ်သည်။

စမ်းသပ်ပစ္စည်း

1. သွေးရည်ကြည်၊ ပလာစမာ သို့မဟုတ် သွေးတစ်ခုလုံးတွင် သွေးလွန်တုပ်ကွေး ပဋိပစ္စည်းများ ပါဝင်မှုကို စမ်းသပ်သည့် ဘာသာရပ်တစ်ခုချင်းစီတွင် သွေးလွန်တုပ်ကွေး ဗိုင်းရပ်စ် ပါဝင်မှုကို စမ်းသပ်သည့်အခါ စမ်းသပ်ခြင်းဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းစဉ်များနှင့် ရလဒ်များ၏ အနက်အဓိပ္ပာယ်ကို အနီးကပ် လိုက်နာရမည်ဖြစ်သည်။ဤလုပ်ငန်းစဉ်ကို လိုက်နာရန် ပျက်ကွက်ပါက မမှန်ကန်သောရလဒ်များ ထွက်လာနိုင်သည်။

2. သွေးလွန်တုပ်ကွေး IgG/IgM ပေါင်းစပ်မှုကို လျင်မြန်စွာရှာဖွေတွေ့ရှိခြင်းသည် လူ၏သွေးရည်ကြည်၊ ပလာစမာ သို့မဟုတ် သွေးတစ်ခုလုံးရှိ သွေးလွန်တုပ်ကွေးဗိုင်းရပ်စ်ပဋိပစ္စည်းများ၏ အရည်အသွေးစစ်ဆေးခြင်းအတွက် ကန့်သတ်ထားသည်။နမူနာတွင် စမ်းသပ်တီးဝိုင်း၏ ခွန်အားနှင့် ပဋိပစ္စည်း titer အကြား မျဉ်းသားဆက်စပ်မှု မရှိခဲ့ပါ။

3. လျင်မြန်သော သွေးလွန်တုပ်ကွေး IgG/IgM ပေါင်းစပ်စစ်ဆေးမှုကို မူလနှင့် ဒုတိယကူးစက်မှုကြား ပိုင်းခြားရန် အသုံးမပြုနိုင်ပါ။စမ်းသပ်မှုတွင် သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ အမျိုးအစားနှင့်ပတ်သက်သည့် အချက်အလက်ကို မဖော်ပြထားပါ။

4. အခြားသော flaviviruses များနှင့် Serologic အပြန်အလှန်တုံ့ပြန်မှု (ဥပမာ- ဂျပန်ဦးနှောက်ရောင်ရောဂါ၊ West Nile၊ အဝါရောင်အဖျားစသဖြင့်) သည် အဖြစ်များသောကြောင့် ဤဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခံထားရသောလူနာများသည် ဤစမ်းသပ်မှုမှတစ်ဆင့် တုံ့ပြန်မှုအတိုင်းအတာအချို့ကို ပြသနိုင်ပါသည်။

5. ဘာသာရပ်တစ်ခုစီတွင် အနုတ်လက္ခဏာ သို့မဟုတ် ဓာတ်ပြုမှုမရှိသော ရလဒ်များသည် သွေးလွန်တုပ်ကွေးဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကို ထောက်လှမ်းနိုင်သော ပဋိပစ္စည်းမရှိဟု ညွှန်ပြသည်။သို့သော်၊ အနုတ်လက္ခဏာ သို့မဟုတ် ဓာတ်ပြုမှုမရှိသော စမ်းသပ်မှုရလဒ်များသည် သွေးလွန်တုပ်ကွေးဗိုင်းရပ်စ်နှင့် ထိတွေ့ခြင်း သို့မဟုတ် ကူးစက်နိုင်ခြေကို မဆုံးဖြတ်နိုင်ပါ။

6. နမူနာတွင်ပါရှိသော သွေးလွန်တုပ်ကွေးဗိုင်းရပ်စ် ပဋိပစ္စည်း အရေအတွက်သည် ထောက်လှမ်းခြင်းမျဉ်း၏ အောက်တွင် ရှိနေပါက သို့မဟုတ် နမူနာကို စုဆောင်းခဲ့သည့် ရောဂါ၏ အဆင့်တွင် တွေ့ရှိနိုင်သော ပဋိပစ္စည်းများ မတွေ့ရှိပါက၊ အနုတ်လက္ခဏာ သို့မဟုတ် ဓာတ်ပြုမှုမရှိသော ရလဒ် ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။ထို့ကြောင့်၊ ဆေးခန်းပြခြင်းများသည် ရောဂါပိုးကူးစက်ခြင်း သို့မဟုတ် ရောဂါဖြစ်ပွားခြင်းဟု အခိုင်အမာဖော်ပြပါက၊ နောက်ဆက်တွဲစစ်ဆေးမှုများ သို့မဟုတ် အစားထိုးစစ်ဆေးမှုများဖြစ်သည့် antigen စစ်ဆေးခြင်း သို့မဟုတ် PCR စမ်းသပ်နည်းလမ်းများကို အကြံပြုထားသည်။

7. သွေးလွန်တုပ်ကွေးအတွက် IgG/IgM အမြန်စမ်းသပ်မှုမှ အနုတ်လက္ခဏာ သို့မဟုတ် တုံ့ပြန်မှုမရှိသော ရလဒ်များရှိနေသော်လည်း ရောဂါလက္ခဏာများ ဆက်လက်ရှိနေပါက၊ လူနာအား ရက်အနည်းငယ်အကြာတွင် ပြန်လည်အသုံးပြုရန် သို့မဟုတ် အခြားစမ်းသပ်ကိရိယာများဖြင့် စမ်းသပ်ရန် အကြံပြုအပ်ပါသည်။

8. heterophile ပဋိပစ္စည်း သို့မဟုတ် rheumatoid အကြောင်းရင်းများ ပုံမှန်မဟုတ်သော မြင့်မားသော titers များပါရှိသော အချို့သောနမူနာများသည် မျှော်လင့်ထားသည့်ရလဒ်များကို ထိခိုက်စေနိုင်ပါသည်။

9. ဤစမ်းသပ်မှုတွင်ရရှိသောရလဒ်များကို အခြားရောဂါရှာဖွေရေးလုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနှင့် ဆေးခန်းဆိုင်ရာတွေ့ရှိချက်များနှင့်အတူသာ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုနိုင်ပါသည်။

သွေးလွန်တုပ်ကွေး အမြန်စမ်းသပ် ထုတ်ကုန်များကို အကြံပြုထားသည်-

အသုံးပြုခြင်း။Boat-bio လျင်မြန်သောရောဂါရှာဖွေစမ်းသပ်မှုများရောဂါရှာဖွေခြင်းဆိုင်ရာ ထိရောက်မှုနှင့် တိကျမှုကို မြှင့်တင်ပေးနိုင်ပြီး ယင်းအန္တရာယ်ရှိသော ကပ်ပါးရောဂါများကို ထိန်းချုပ်ရန်နှင့် ဖယ်ရှားနိုင်စေရန်အတွက် ရောဂါပိုးရှိသူအား အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ သိရှိနိုင်ပြီး ကုသရန် အထောက်အကူဖြစ်စေပါသည်။

boat-bio ၏ လျင်မြန်သော စမ်းသပ်ထုတ်ကုန်များသည် ရောဂါကို လျင်မြန်တိကျစွာ သိရှိနိုင်စေပါသည်။